Stel, je bent meervoudig olympisch kampioen zwemmen en na twintig jaar chloor in je oren besluit je dat het mooi is geweest. Wat dan? Dan begint de rest van je leven pas. De zoektocht naar de nieuwe invulling van zijn bestaan mondde voor Pieter van den Hoogenband een decennium geleden uit in de oprichting van de Topsport Community. En waar hij topsporters altijd op het hart drukt vooruit te kijken, blikken we nu één keer terug op de afgelopen tien jaar. Hoe heeft het in vredesnaam zo uit de hand kunnen lopen?

Het eerste zaadje voor de Topsport Community werd geplant in Peking, toen Pieter met judoka Mark Huizinga, beiden met de ervaring van vier olympische spelen in de binnenzak, door het olympisch dorp liep. Ze kwamen chef de mission Charles van Commenée tegen, die opmerkte dat er wel een hoop kennis verloren ging nu deze twee grootheden in hun sport gingen stoppen.

Een ander opvallend feitje was Pieter al eerder opgevallen: 800 meter hardlopen, 1500 meter schaatsen en 200 meter zwemmen kost allemaal ongeveer één minuut en vijftig seconden. Toch hebben de coaches uit deze verschillende sporten zelden of nooit contact over hoe ze hun atleten voorbereiden op deze toch vergelijkbare krachtsinspanningen. Ze praten onderling nooit over hun trainingsmethoden, net zomin als de betrokken voedingsdeskundigen, fysiotherapeuten en krachttrainers elkaar spreken over hun nieuwe inzichten.

En tot slot: hoewel sporters geregeld worden gevraagd een inspirerend verhaal te houden bij bedrijfsevenementen, blijft het altijd een beetje onduidelijk op welke wijze zo’n verhaal effect heeft binnen een bedrijf – als überhaupt. Kan dat niet anders? Beter?

Community opzetten

Ervaringen uitwisselen, kennisdeling, inspiratie opdoen; de sportwereld biedt prachtige verhalen en metaforen voor processen die in het bedrijfsleven gaande zijn, waarbij wetenschappelijke inzichten de bedding leveren waarin daadwerkelijke vooruitgang kan plaatsvinden. Zou daar niet een gemeenschap, een community, omheen te bouwen zijn? Pieter: “Na het zwemmen kwam ik terecht bij Eiffel, waar ik de tijd kreeg om te ontdekken wat ik wilde. Toen het idee van een community rond kennisdeling tussen topsport, bedrijfsleven en wetenschap eenmaal was geboren, ben ik met hulp van Ferdi van Dommelen van Eiffel en Wietze Reehoorn van ABN Amro aan de slag gegaan om dat idee vorm te geven.”

Wietze Reehoorn: “Toen Pieter en Ferdi bij me kwamen, moest alles nog in een vorm worden gegoten. We hebben allemaal ons netwerk aangesproken en zijn op zoek gegaan naar mensen die een bestuur konden vormen, naar bedrijven die partner wilden worden, kortom: naar mensen die wilden meewerken zo’n community op te zetten. Een leuke fase, samen pionieren met een nieuw initiatief. We vonden het wel belangrijk dat we sterke persoonlijkheden zouden vragen, mensen met een mening en een netwerk. Dat leverde een leuke mix aan ervaring op.”

Het goede moment

Een van de eersten die zijn medewerking toezegde, was Jan Peter Balkenende. Zijn relatie met Pieter van den Hoogenband gaat terug tot 2004, toen hij als premier in het Torentje de prestaties van Pieter op de Olympische Spelen van Athene volgde. Jan Peter: “Ik zag Pieter het goud winnen op de 100 meter vrije slag en ik had toen de gewoonte ontwikkeld om bij bijzondere sportprestaties de medaillewinnaar te bellen. Via coach Jacco Verhaeren kreeg ik Pieter vrijwel meteen aan de lijn en we hebben toen een zeer prettig gesprek gevoerd. In de jaren daarna zijn we elkaar nog vaak tegengekomen en daar is een vriendschap uit ontstaan. Pieter heeft een geweldige persoonlijkheid en we zijn allebei nieuwsgierige mensen: wat kun je van elkaar leren, hoe kun je samen vooruitgang boeken? Sporters doen dat vaak op basis van instelling, doorzettingsvermogen, wilskracht en op een gegeven moment ook ervaring. Dat levert fascinerende verhalen op, die inzicht en inspiratie bieden. Ik werkte na de politiek bij EY, dat zichzelf ook als een coach van bedrijven ziet en waarvoor de topsport dus een rijke metafoor is. Toen ik werd gevraagd voor de raad van toezicht van de Topsport Community, heb ik met veel enthousiasme ja gezegd.”

Pieter: “Weinig mensen weten dat als je goud hebt gewonnen op de Olympische Spelen, je in de uren daarna nauwelijks tijd hebt om tot jezelf te komen. Je moet naar de dopingcontrole, naar een huldiging, er zijn wat mediamomenten; je krijgt eigenlijk geen tijd om het met iemand te vieren. Het telefoontje van Jan Peter kwam voor mij precies op het goede moment, het was heerlijk om even met iemand te kunnen kletsen. Dat heb ik hem later ook verteld, hoeveel dat gesprekje op dat moment voor mij heeft betekend. We hebben daarna altijd contact gehouden. Ik weet nog dat we eens een sessie hielden over het belang van slaap en de reden dat we in de topsport een jetlagprotocol hanteren, waarbij geldt dat één uur tijdverschil één dag acclimatisatie vergt. Dat was een groot contrast met het werk van Jan Peter als premier, waarbij hij soms voor één toespraak even op en neer vloog naar New York. Kon hij daar dan nog een topprestatie leveren? Wat doen slaappillen in zo’n situatie met je, hoe werkt lichttherapie? Dat vond hij ook interessante vragen. We haalden wetenschappers erbij om dat toe te lichten, wat een interessante sessie opleverde, juist omdat zo duidelijk werd wat de wisselwerking tussen sport, wetenschap en bedrijfsleven kan opleveren.”

Gas geven

Om eenzelfde reden werd ook Margriet Sitskoorn, hoogleraar klinische neuropsychologie, erbij gevraagd. Haar specialisatie: de relatie tussen hersenen en gedrag. Pieter: “We zijn op zoek gegaan naar grensverleggende wetenschappers die ook personality hebben. Ik had haar boeken gelezen en vond het mooi om te zien hoe zij zich staande houdt in die wetenschappelijke wereld vol alfamannetjes. Ook zij wilde graag meewerken en is, naast haar bijdragen aan diverse sessies, steeds meer ideeën gaan aanleveren. Zo heeft zij het thema voor komend jaar bedacht: contact. En dan écht contact: hoe raak je mensen?”

In de begintijd was er ook iemand nodig die, in de woorden van Pieter, ‘gas kon geven’. Voor drie dagen per week werd dat Priscilla Janssens, die zeker die eerste jaren vrijwel alle dagelijkse dingen voor haar rekening nam. “In het begin zaten we in een kantoortje van de fysiotherapiepraktijk naast het zwemstadion in Eindhoven,” herinnert zij zich. “Knullig, maar leuk, met groot op de wand het eerste logo. We bevonden ons in de bijzondere positie dat we al wel sponsors hadden en ook een idee, maar nog geen uitgewerkt plan. We zijn dus maar gewoon begonnen met wat sessies organiseren, waarbij we verschillende coaches bij elkaar zetten om over hun vak te praten, met wat gasten erbij. Wat nu Top met Top-sessies heten, was toen het enige wat we deden. En tot onze verbazing waren de reacties steevast razend enthousiast. Het eerste diner was een voorzichtig probeersel in Felix Meritis, met veertig of vijftig mensen. Het bleek zo’n succes, dat het een jaarlijkse traditie is geworden. ”

Pieter: “We moesten de brug bouwen terwijl we er al overheen liepen. Dat was leuk en spannend en vermoeiend tegelijk. In die periode was het ook zeer belangrijk iemand als Wietze erbij te hebben, die als eerste ‘believer’ met zijn inzet en bemiddeling een hoop voor ons heeft betekend. Hetzelfde geldt voor Jan Loorbach, onze eerste voorzitter. Met Priscilla daarbij als motor en vliegende keep hebben we veel mooie sessies mogelijk gemaakt.”

Priscilla: “Het leuke was dat Pieter en ik erg vanuit ons gevoel werkten – en we waren het over vrijwel alles eens. Zo hebben we weleens de overeenkomst met een partner opgezegd, omdat we het gevoel kregen dat het toch geen goede match was. Je kunt nog zoveel vooraf afspreken, uiteindelijk moet het ook gevoelsmatig kloppen. Misschien is dat die eerste jaren wel een deel van de aantrekkingskracht en het succes van de Topsport Community geweest: als het goed voelde, dan was het ook goed.”

Multidisciplinair

Een website, jaarboeken, professionele evenementenorganisatie dankzij Johan Kenkhuis en zijn bedrijf Yellow Lane, tot aan theatershows toe; de Topsport Community is in tien jaar uitgegroeid tot de hub die zij in het begin al wilde zijn. Een kruispunt van kennis en ervaringen, verhalen en adviezen, topsport, bedrijfsleven en wetenschap. Margriet Sitskoorn: “Ik heb de Topsport Community in tien jaar zien uitgroeien van een losjes georganiseerde club vol goedwillende mensen tot een professionele stichting met een degelijke structuur en een duidelijk plan. Dat is een knappe prestatie. En veel mensen uit het begin zijn er nog steeds bij betrokken – het is inderdaad nog steeds een gezellige club, die werk en plezier samenbrengt. Vergis je niet; in het bestuur en de raad van toezicht zitten allemaal sterke, gedreven mensen met een echte topsportmentaliteit. We draaien er niet omheen, zeggen eerlijk hoe het zit en kunnen stevig discussiëren. Maar we accepteren ook wat anderen inbrengen – alles om ervoor te zorgen dat het programma-inhoudelijk zowel multidisciplinair als interessant blijft. Ik vind het daarbij erg knap hoe voor die inhoud ook steeds weer een passende, inspirerende vorm wordt gevonden. Dat doen Dorian Driessen, die het stokje heeft overgenomen van Priscilla, en Jorrit Konings van Bureau Konings + Partners erg goed.”

Pieter: “Vergis je ook niet in de rol van de partners, zonder wie er geen Topsport Community zou zijn. We hebben altijd gezocht naar actieve samenwerking: wat willen jullie, waar hebben jullie behoefte aan? Met die feedback hebben we steeds ons voordeel gedaan om betere programma’s samen te stellen. Jan Peter zei ooit dat die behoefte vaak ligt in een nieuwe oriëntatie op de toekomst. Dat proberen we steeds op een verrassende manier in te vullen. Als ik zo terugkijk op de eerste tien jaar, dan ben ik trots op wat we samen hebben neergezet.”

Respect en vertrouwen

Een van de mooiste sessies vond Margriet een intieme bijeenkomst in een boksring met voormalig boksheld Arnold Vanderlyde, waar zwaargewichten uit de sport en het bedrijfsleven vrijuit durfden te praten over de teleurstellingen in hun leven en loopbaan. Margriet: “Het is geweldig dat er zo’n sfeer kan worden geschapen dat mensen hun kwetsbaarheid durven te laten zien.”

Ook Wietze Reehoorn, die zich binnen de ABN Amro ooit sterk maakte voor een jaarlijks uit te reiken Fuck Up Award, heeft mooie herinneringen aan die sessie. “Ik vind dat misschien wel de grootste meerwaarde van de Topsport Community. Het is niet alleen maar een goednieuwsshow over mooie prestaties, er wordt ook gekeken achter de façade. Hoe komen prestaties tot stand, wat gaat er mis, hoe ga je daar dan mee om? Alleen in een sfeer van respect en vertrouwen worden die verhalen verteld. En juist dan kunnen we van elkaar leren, want leren omgaan met pieken en dalen, successen en teleurstellingen, dat moet iedereen. Of je nu sporter bent of niet.”

De gedroomde gast

De afgelopen tien jaar heeft de Topsport Community talloze interessante sessies met boeiende gasten georganiseerd. Wie zouden zij graag nog eens verwelkomen?

Pieter van den Hoogenband: “Phil Jackson, de beroemde basketbalcoach uit Amerika. Ik heb zijn boek Sacred Hoops in één adem uitgelezen en ook in de Netflixserie Last Dance, over Michael Jordan, zie je flarden van de bijzondere manier waarop hij een team van eigenwijze supersterren tot grootse prestaties wist te brengen.”

Jan Peter Balkenende: “Ik vind Tom Dumoulin een interessante man en sporter. Hij heeft veel meegemaakt, hoogte- en dieptepunten, en ik ben benieuwd van hem te horen hoe hij dat mentaal allemaal beleeft. En, omdat ik een autosportfan ben, Max Verstappen. Al zo jong zoveel druk op zijn schouders en toch altijd op de toppen van zijn kunnen presteren. Ik zou graag van hem horen hoe hij dat presteert en beleeft.”

Margriet Sitskoorn: “Ik heb er wel meerdere. Voor 21minuti, een Italiaanse organisatie die allerlei internationale denkers bij elkaar brengt, houd ik af en toe een voordracht en daar ervaar ik hoe inspirerend het is om andersoortige denkers erbij te hebben. Voor de Topsport Community kan een sessie met een filosoof of theoloog, die echt een andere kijk hebben op deze processen, zeer interessant zijn. Het publiek bij onze sessie is vaak het bedrijfsleven; de morele kant onderzoeken van het handelen daar is een interessante richting, die zou ik graag aanbevelen.”

Wietze Reehoorn: “Iemand als Elon Musk. Wat je ook van hem mag denken, hij heeft zichzelf een topsporter getoond in innovatie en hij is een sterperformer in het bedrijfsleven. Ook zou ik graag eens een Nobelprijswinnaar uitnodigen. We hebben in Groningen Ben Feringa, die niet alleen die hoogste eer op zijn vakgebied heeft gekregen, maar die ook mooi kan vertellen over het geploeter achter de schermen, wat niemand ziet en waar niemand bij staat te applaudisseren. Net zoals in de sport.”

Priscilla Janssens: “Ik heb een erg leuke tijd gehad bij de Topsport Community, ik vond het altijd geweldig als we een internationale topper hadden weten te strikken voor een sessie. Zoals destijds James Kerr, schrijver van het boek Legacy over, onder meer, de All Blacks. Ik ken en snap alle praktische beperkingen, maar het zou toch mooi zijn als wat vaker zulke zwaargewichten langskomen? Wat dacht je van Michelle Obama? Die heeft een geweldig verhaal – en dan zit ik vooraan.”

Door: Vincent Weggemans