Wie niet tegen een stootje kan, zal het in de topsport niet redden. Voor elke sporter geldt immers dat je eerst moet verliezen om te leren hoe je kunt winnen. Toch kun je soms zo vaak vallen dat je je afvraagt waarom je überhaupt nog zou opstaan. De Connect van 22 april 2021, bij gastheer BrandLoyalty in Den Bosch, ging dan ook over veerkracht: hoe blijf je gemotiveerd als alles tegenzit?

Ze stond er juichend met de armen omhoog: bokser Nouchka Fontijn had zojuist de finale van het wereldkampioenschap gewonnen. Dacht ze. Dacht iedereen. Alleen het team van haar tegenstandster dacht er anders over. Zij dienden een protest in en de uitkomst laat zich raden: weg goud, weg vervulling van een levenslange droom. Wat doe je dan? Nouchka: “Ik ben onmiddellijk op vakantie gegaan. Naar Thailand, met mijn moeder. Weg van alles wat maar met boksen te maken had. Dat werkte wel. Als je in zo’n mooi land bent, dan kun je niet anders dan genieten van wat je ziet en meemaakt, dat relativeert de boel wel. Toen ik thuiskwam, moest ik meteen weer naar Papendal, trainen, ik moest weer snel de ring in. Ook dat hielp: ik werd weer meegenomen door de sport, de lol in het spelletje. Uiteindelijk is dat waardoor ik over die teleurstelling heen heb kunnen stappen.”

Van moeten naar mogen

Judoka Noël van ’t End weet hoe het is als alles tegenzit. Zijn relatie ging uit, hij woonde weer bij zijn ouders en hij raakte door een reeks slechte resultaten ook nog eens zijn A-status van het NOC*NSF kwijt. En weer lag hij bij een judotoernooi snel op zijn rug. Waarom nog doorgaan? In het boek 'Noël van ’t End, Superman' van Hans Klippus vertelt hij openhartig over die periode en hoe hij daar uiteindelijk weer uitkwam. Onder meer met hulp van een psycholoog. Noël: “Dat vind ik een belangrijke boodschap aan topsporters: je hoeft niet ziek te zijn om naar een psycholoog te gaan. Ik heb zo allerlei technieken geleerd; hoe ik kan omgaan met onzekerheid, hoe ik mijn focus tijdens korte rustpauzes kan hervinden, hoe ik geconcentreerd kan blijven terwijl mijn lichaam is uitgeput. Ik heb de afgelopen jaren geleerd hoe ik mezelf kan herpakken na een verlies – en dat ik mezelf mag trakteren als ik een bepaalde prestatie heb geleverd. Ik heb aan de grond gezeten, zowel financieel als in motivatie, en ik ben uit dat dal geklommen. Het gekke was; op het moment dat ik het allemaal had losgelaten, dat het me niets meer uitmaakte, toen kwamen de resultaten – met als voorlopig hoogtepunt de wereldtitel in 2019. Het moeten presteren is nu mógen presteren geworden. En zo ga ik ook naar Tokio: ik ga ervan genieten dat ik daar mag judoën.”

Nieuwe waarden, nieuwe rituelen

In het afgelopen coronajaar heeft iedereen veerkracht moeten tonen. Alle rituelen van ons dagelijks leven konden opeens niet meer doorgaan. Niet meer naar kantoor, naar school, naar het café, naar familie, naar de sportschool; we werden op onszelf teruggeworpen, terwijl het werk wel zoveel mogelijk moest doorgaan. Dus daar zaten we allemaal: achter onze computer in de logeerkamer of aan het tafeltje in de gang – waar het maar rustig was. Corporate antropoloog Jitske Kramer legde uit hoe we altijd in overleg en besluitvorming onze cultuur en onze culturele gewoonten hebben gevormd – en hoe die ontstane cultuur ons ook weer vormt. Zo’n externe disruptie als een pandemie brengt dan ook veel onzekerheid met zich mee: wat is of wordt nu het nieuwe normaal, wat komt nog terug en wat niet, welke regels gelden nu en straks? En hoe wordt dat bepaald? Zijn we slechts tijdelijk aan het reorganiseren wat al georganiseerd was of zitten we in een transformatie van de oude, vertrouwde samenleving naar een nieuwe? Jitske: “In coronatijd hebben we gezien hoe belangrijk de zorg is, het onderwijs, en hoe fijn het is om niet elke dag in de file te hoeven staan. Wat nemen we van deze herwaardering mee, wat behouden we? Als de wereld dankzij alle vaccins weer opengaat, is de coronacrisis nog niet voorbij, dan begint het pas. Dan moeten we samen die nieuwe samenleving vormgeven, nieuwe routines ontwikkelen, nieuwe waarden benoemen. Daarbij is het ook van belang wat jij zegt en doet: wat is jouw voornemen? Want mensen vormen culturen en culturen vormen mensen.”

Andere omgangsvormen

De veerkracht waar Jitske het over heeft, de kracht om om te gaan met een nieuwe werkelijkheid, die mist Jacco Eltingh nog weleens als hij om zich heen kijkt. De meervoudig grandslamwinnaar in het dubbelspel, tegenwoordig technisch en commercieel directeur van de tennisbond, boekte tijdens zijn carrière grootse overwinningen met Paul Haarhuis, in veel aspecten zijn tegenpool. Een van de geheimen van hun succes was dat ze elkaar ook goed de waarheid konden vertellen. Soms meteen, soms een dag of een week later, maar alles werd eerlijk uitgesproken. Dat moest ook wel, want sluimerende ergernissen zijn funest in een sport waar je elke week weer moet vlammen op een toernooi. En als je ’s ochtends in het enkelspel verliest, moet je vaak ’s middags in het dubbelspel opnieuw aan de bak. Dan kun je het je niet veroorloven om nog te zitten met de nederlaag van die ochtend. Jacco: “Of je wilt of niet, in onze sport leer je snel om te gaan met verlies. Als je daar te lang over blijft tobben, komt de volgende wedstrijd veel te snel. Als team was het onze kracht om ons maximaal voor te bereiden, maximaal de wedstrijd in te gaan en daarna, of we nu hadden gewonnen of verloren, snel weer ons vizier op de volgende wedstrijd te richten. We reisden en speelden veel met elkaar, dan moet je ook kritiek kunnen geven en accepteren. Dat mis ik nog weleens bij de nieuwe generatie, waarbij ik heel andere omgangsvormen zie. Veerkracht leer je in moeilijke momenten; het is niet altijd leuk en vriendelijk en aardig in topsport. Dat is een cultuur die soms lastig te verenigen lijkt met hun lifestyle. Ik ben benieuwd hoe dat zich ontwikkelt.”

Teruggeveerd

Dat veerkracht wordt ontwikkeld tijdens moeilijke momenten, daar hoeven we Nouchka Fontijn niets over te vertellen. Haar tegenstandster ook niet. De eerstvolgende keer dat ze elkaar ontmoetten in de ring… is het nog nodig om te vertellen wie toen won? Nouchka: “Natuurlijk, ik weet dat ik die WK-finale niet meer terugkrijg. Maar deze overwinning was wel lekker.”

- Door Vincent Weggemans

P.S.: En wil je de volgende keer digitaal aanwezig zijn bij onze livestream? Meld je dan onderaan deze pagina aan voor onze nieuwsbrief en ontvang vooraf de benodigde gegevens!